In mijn leven heb ik talloze films en series gekeken en sommige standaard gebeurtenissen daarin zijn niet onopgemerkt aan me voorbijgegaan. Wat me opvalt is dat er erg vaak een situatie is waarbij het (hoofd)personage overgehaald dient te worden, voordat hij of zij in actie komt. In eerste instantie wil deze persoon er niets van weten, maar uiteindelijk weten we allemaal dat hij of zij het toch gaat doen. Waarom is dat zo en waarom accepteren wij deze ‘truc’? Men’s Room heeft het voor je uitgezocht en heeft daarbij hulp gekregen van een echte filmkenner. Dennis Van der Beek
(Let op! Dit artikel bevat enkele spoilers)
24
Eén van de eerste Amerikaanse TV-series die ik zag was 24. Toen het tweede seizoen aanving, had hoofdpersonage Jack Bauer besloten om te stoppen bij de antiterreureenheid, vanwege de dood van zijn vrouw. Een begrijpelijk besluit. Echter dreigt er een nieuwe terroristische aanslag, maar Jack vertikt het in het begin om te helpen. In de eerste aflevering van het tweede seizoen wordt hij toch overgehaald door de president. Wat hierbij belangrijk om te weten is, is dat een aflevering van 24 betrekking heeft op één real-time uur, dus binnen een uur is de beste man overgehaald. Waarom dan toch deze truc?
de filmkenner
We besloten de vraag in zijn algemeenheid voor te leggen aan filmkenner en initiatiefnemer van Het Filmgesprek, Joël Friso. Hij studeerde Media, Religie en Cultuur aan de Vrije Universiteit van Amsterdam en is daar nu programmamaker. Hij gaf ons een zeer interessant antwoord op onze prangende vraag.
identificatie van de filmpersonages
Volgens Joël heeft het allemaal te maken met de identificatie van de filmpersonages. Filmschrijvers willen de kijker laten meeleven en leggen om die reden vaak een dilemma voor aan een held. Hierdoor ga je je als kijker afvragen wat hij of zij zal gaan doen en belangrijker nog, wat jij in die situatie zou doen. Het is belangrijk dat je je als kijker in de filmpersonages kan verplaatsen.
In de éne film wordt dit iets geloofwaardiger gedaan, dan in de andere, waardoor het soms aanvoelt als een ‘moetje’ en het personage binnen twee minuten overgehaald is. Voor Joël is een film op zijn best als je deze kunt beleven. Een film die er in slaagt je te laten voelen wat de personages voelen.
Spider-Man en Doctor Strange
Joël gaf ons een mooi voorbeeld over een held die geen moment twijfelt, namelijk Peter Parker. In Avengers: Infinity War heeft hij geen seconde bedenktijd nodig wanneer hij een ruimteschip boven New York ziet hangen. Hij zit op dat moment in de schoolbus en zorgt voor een afleidingsmanoeuvre om vervolgens zijn Spider-Man suit aan te trekken en over te gaan tot actie. Geloofwaardig, omdat deze Spider-Man wil zijn waar de actie is.
Een minder geloofwaardig voorbeeld vindt hij Doctor Strange. In die film wordt er veel tijd genomen om over zijn ongeluk te vertellen en hoe hij in al zijn koppigheid zijn relaties verwaarloost. Dat komt erg geloofwaardig over. Vervolgens gaat hij, ondanks zijn scepticisme, toch op zoek naar genezing in Kamar-Taj, wat volgens Joël ook nog wel aannemelijk is. Daarna gaat het ineens snel en maakt zijn scepticisme plaats voor een sterk geloof in andere dimensies aan deze werkelijkheid. Deze transformatie is cruciaal om je te kunnen identificeren met Doctor Strange, maar echt geloofwaardig komt het allemaal niet over.
de reis van de held
Joël verwees ons voor diepgaandere informatie naar De reis van de Held van Joseph Campbell. Campbell was een hoogleraar mythologie en ontdekte dat bijna alle sprookjes, mythen en verhalen een universeel patroon hadden. In de stukken die hij daar over schreef, laat hij de levensreis/spirituele zoektocht zien die een persoon/held maakt. Filmmakers hebben hier door de jaren heen gretig gebruik van gemaakt. De eerste twee stappen van de levensreis zijn meestal de oproep tot avontuur en de overwinning van weerstanden.
Vooral de laatst genoemde lijkt van toepassing op ons vraagstuk. De meeste personages zullen altijd wat weerstand voelen en de filmschrijvers zullen die weerstand gebruiken om ons als kijker met het personage mee te laten voelen. Zoals wel blijkt, lukt dat in sommige gevallen erg goed, maar zijn er tal van films waarin dat minder geloofwaardig overkomt en het als truc zal blijven aanvoelen. M